ZAMEK SUŁKOWSKICH

Zamek Sułkowskich jest położony na wschodnim tarasie Wzgórza Miejskiego (328m n.p.m.), jest najstarszym obok kościoła św. Stanisława murowanym zabytkiem miasta. Pierwsze ślady osadnicze na jego teranie pochodzą z końca XIII w. Legenda podaje jednak, że już wcześniej istniał na tym miejscu mały kasztel rozbójników napadających na kupców, który został zniszczony, a na jego zgliszczach książę raciborski Kazimierz miał zbudować swój drewniany zameczek myśliwski. W XIV wieku istniał gródek - strażnica książąt cieszyńskich strzegący miasta i brodu na Białej. W jego miejsce w 2 połowie XIV wieku książe cieszyński Przemysław I Noszak wzniósł kamienno-ceglany zamek. Początkowo był to prostokątny budynek z 2 basztami dostawionymi do murów miejskich (obecnie północna i południowo-wschodnia część zamku). Zespół ten systematycznie powiększano w XV i XVI wieku tworząc pełne załeżenie typu rezydencjonalnego.
W XVII wieku nastąpiły dla celów stałej siedziby Sunneghów kolejne rozbudowy. Powstały wówczas skrzydła wschodnie i południowe z kaplicą zamkową. W ten sposób zamek przybrał obecny kształt nieregularnego czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem. Swoimi murami był włączony w tzw. Linię fortyfikacji miejskich, ale do końca XVIII wieku oddzielała go od miasta odrębna fosa. Od strony wschodniej natomiast przylegał doń duży ogród zamkowy, założony po 1849 roku przez księcia cieszyńskiego Kazimierza II, na odstąpionych mu przez mieszczan bielskich pastwiskach ciągnących sie do rzeki Białej. Ogród ten przeobraził ks. Franciszek Sułkowski w 1786 roku w romantyczny park zamkowy, który wobec trudności finansowych kolejnych Sułkowskich rozparcelowano od XIX wieku do 1934 roku.
Zamek bielski obrabowali i spalili w 1645 roku Szwedzi, w 1762 roku Prusacy. Palił się w kolejnych pożarach miasta w latach 1753, 1808 i 1836. Po każdym z nich był przebudowywany. Największych zmian dokonano w trakcie przebudowy po 1787 roku, w latach 1830-34 i ostatecznie w latach 1855-64 kiedy to według projektu wiedeńskiego mistrza budowlanego Jana Pötzelmeyera powstała powstała obecnie eklektyczna, dwupiętrowa sylwetka zamku nawiązująca do romanizmu (kaplica z sygnaturką), gotyku (kwadratowa wieża z krenelażem), renesansu (fasady z rzędami okien i arkadami od północy). Narożnik północno-wschodni akcentuje niewielka, sześcioboczna wieżyczka. Elewacja północna stała się frontową (dotąd funkcją taką pełniło skrzydło południowe). Właścicielami zamku byli początkowo Piastowie cieszyńscy, ale tylko trzech z nich okresowo w nim rezydowało - Wacław I i Kazimierz II w XV wieku oraz Fryderyk Kazimierz w latach 1565-1571. Na stałe zamieszkali w nim dopiero Sunneghowie (od 1591-1724 roku) - węgierska, protestancka rodzina sympatyzująza z Polska i Polakami. Między innymi w czasie "potopu" szwedzkiego przygarnęła do swej siedziby i dóbr polską szlachtę zbiegłą z małopolski. Współpracowała także z władzami polskimi w zwalczaniu zbójnictwa beskidzkiego. W 2 połowie XVII wieku po zamknięciu kościołów protestanckich w Bielsku tylko w ich prywatnej kaplicy odbywały się jeszcze nabożeństwa luterańskie. Ostatnimi właścicielami zamku byli Sułkowscy. W 1752 roku nabył go wraz z dobrami za 600 tys. florenów Aleksander Józef Sułkowski (1695-1762), generał polski i saski, pierwszy minister króla Augusta III, bastard króla polskiego Augusta II Mocnego. Magnat ten cieszył się dużymi względami cesarzowej austriackiej Mari Teresy, od której otrzymał w 1754 roku tytuł księcia bielskiego. Od tego momentu ród Sułkowskich herbu Sulima podzielił się na starszą linię bielską i młodszą rydzyńską (z tej ostatniej pochodził słynny adiunkt Napoleona Józef Sułkowski).
Kolejni ordynaci bielscy trzymali z Habsburgami, z wyjątkiem Jana związanego z Napoleonem. Jeszzce w czasie Konfederacji Barskiej (1768-1772) przyjmowali na zamku bielskim magnatów polskich i władze konfederacji, ale w XIX wieku był to ród austriacki, znany z wielu skandali finasowych i obyczajowych. Przejawem wynarodowienia Sułkowskich był też spory napływ Niemców do administracji dóbr książęcych i Bielska, jaki rozpoczął sie od końca XVIII wieku. Ostatni ordynat Aleksander Ludwik, oficer austriacki i polski, a później patron miejscowej nie,czyzny wyjechał do Austrii w 1944 roku, wywożąc wyposażenie swej rezydencji. Już od końca XVIII wieku dobra bielskie były ogromnie zadłużone i do końca istnienia ordynacji nie uzyskały równowagi finasowej, a majątek był sukcesywnie wyprzedawany.Odbywają się tu także koncerty muzyki kameralnej. Muzeum w którym można obejżeć ekspozycję historyczną oraz wystawy czasowe, czynne jest w godz. 10.00 - 15.00, w czwartki do 18.00, a w niedzielę i święta 9.00 - 14.00, w poniedziałki nieczynne (ul. Wzgórze 16, tel. 82-53-53).